Geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe sporządza uprawniony geodeta. Pomiary tego typu wykonuje się do celów projektowych oraz w celu inwentaryzacji powykonawczej. Wynikiem robót geodezyjnych realizowanych w trakcie pomiarów wysokościowych i sytuacyjnych jest:

Geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe to podstawa do wykonania mapy do celów projektowych, z której korzysta projektant obiektu budowlanego i zagospodarowania działki.

Na czym polega pomiar sytuacyjno-wysokościowy?

Geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe polegają na określeniu sytuacyjnego położenia obiektów terenowych oraz wysokości punktów charakterystycznych w obowiązującym układzie współrzędnych płaskich i wysokościowych. Pomiary wykonuje się na podstawie geodezyjnej osnowy sytuacyjnej i wysokościowej. Osnowy te stanowią punkt odniesienia w terenie.
Warto wiedzieć, że pomiary sytuacyjne i wysokościowe to pomiary bezpośrednie. Oznacza to, że ich wykonanie wymaga bezpośredniego kontaktu z przedmiotem pomiaru. Metody i techniki realizacji pomiarów sytuacyjno-wysokościowych dobiera kierownik prac geodezyjnych (uprawniony geodeta), który ponosi odpowiedzialność za to, że wybrane przez niego metody pomiarowe zapewnią wymaganą prawem dokładność

Metody realizacji pomiarów sytuacyjnych

Geodezyjne pomiary sytuacyjne realizuje się w celu pozyskania dokładnych danych na temat rozmieszczenia obiektów stanowiących element zagospodarowania na danym terenie lub działce. Pomiar sytuacyjny obejmuje naziemne oraz podziemne obiekty budowlane i instalacje. Geodezyjne pomiary sytuacyjne wykonuje się następującymi metodami:

Metoda biegunowa

Pomiar sytuacyjny polega na wyznaczeniu odległości od znanego punktu osnowy sytuacyjnej do punktu mierzonego oraz kąta pomiędzy bokiem osnowy a osią celową; do pomiarów wykorzystuje się urządzenia miernicze, w tym tachimetry, dalmierze oraz taśmy miernicze. Jest to jedna z podstawowych, powszechnie stosowanych metod realizacji pomiarów sytuacyjnych. Metoda biegunowa polega na określeniu położenia punktów pomiarowych na podstawie ich współrzędnych biegunowych, czyli na pomiarze kąta poziomego i pomiarze odległości do danych punktów. Aby wykonać pomiar metodą biegunową, geodeta potrzebuje co najmniej dwóch punktów o znanych współrzędnych (osnowy geodezyjnej), gdzie jeden z tych punktów będzie stanowiskiem pomiarowym, a jeden lub dwa punkty będą nawiązaniami. Do pomiaru kątów metodą biegunową wykorzystuje się teodolit, natomiast do pomiaru długości – taśmę mierniczą lub dalmierz optyczny/elektroniczny. Geodeta stosuje metodę biegunową wtedy, gdy konieczne jest precyzyjne określenie położenia punktów w terenie. Na podstawie zebranych pomiarów kątów poziomych i odległości geodeta oblicza położenie punktów pomiarowych.

Metoda domiarów prostokątnych

Znana również jako metoda ortogonalna oraz metoda rzędnych i odciętych. Polega na wyznaczeniu kąta prostego (orto = prosty) oraz pomiarze odciętych na linii pomiarowej i rzędnych (domiarów) do danej pikiety w terenie. Do realizacji pomiaru sytuacyjnego metodą domiarów prostokątnych geodecie będą potrzebne: 

Długość odciętej nie powinna przekraczać 400 m na terenach leśnych i rolnych oraz 250 m na terenach zurbanizowanych. Dopuszczalna długość rzędnej wynosi natomiast 25, 50 lub 70 m (w zależności od grupy szczegółów). Metoda ortogonalna jest powszechnie wykorzystywana do tworzenia map i planów działek

Metoda przedłużeń konturów sytuacyjnych

Tę metodę stosuje się do pomiaru szczegółów o wyraźnych konturach, takich jak budynki czy granice. Metoda przedłużeń konturów sytuacyjnych pozwala ustalić lokalizację szczegółów sytuacyjnych w odniesieniu do osnowy pomiarowej poprzez wyznaczenie na niej punktów przecięcia linii – punkty te mogą być na przykład przedłużeniem ścian budynku. Kąt między bokiem osnowy a przedłużeniem musi wynosić od 45° do 135° i nie może być mniejszy ani większy od tych wartości. Z kolei stosunek długości przedłużenia do długości przecinanego odcinka nie może przekraczać proporcji 2:1. Metodę przedłużeń konturów sytuacyjnych najczęściej stosuje się wraz z metodą domiarów prostokątnych. Ta metoda jest często wykorzystywana wtedy, gdy dostępność dokładnych danych terenowych jest ograniczona.

Metoda wcięć kątowych, liniowych lub kombinowanych

Wcięcie kątowe w przód i wcięcie liniowe w przód (wcięcie długościowe) to metody umożliwiające wyznaczenie współrzędnych pojedynczego szukanego punktu. Metodą wcięć kątowych mierzy się wyłącznie kąty między punktami, a metodą wcięć liniowych odległości między punktami. Istnieje również metoda wcięć kombinowanych (kątowo-liniowych), która pozwala zmierzyć zarówno kąty, jak i odległości pomiędzy punktami pomiarowymi. Do pomiaru tą metodą geodeta wykorzystuje teodolit lub tachimetr, a także tyczki do sygnalizacji punktów. Zarówno metoda wcięć kątowych, jak i metoda wcięć liniowych jest stosowana do zagęszczania osnów poziomych, np. zapór wodnych czy filarów mostowych.

Urządzenia pomiarowe z odbiornikami GPS i Glonass

GPS (Global Positioning System) i GLONASS (Global Navigation Satellite System) to techniki używane w geodezji do określenia położenia punktów z dużą dokładnością. Są to globalne systemy nawigacji satelitarnej złożone z krążących wokół Ziemi satelitów, które emitują sygnały radiowe odbierane na powierzchni ziemi przez odbiorniki GPS i GLONASS. Pomiary sytuacyjne urządzeniami z odbiornikami GPS i GLONASS polegają na odbieraniu sygnałów z co najmniej czterech satelitów równocześnie i uzyskiwaniu danych w trójwymiarowym układzie współrzędnych, takich jak szerokość, długość i wysokość. Dzięki swojej precyzji ta metoda pozwala uzyskać dokładne położenie punktów.

W większości przypadków pomiary sytuacyjne realizuje się w zespołach dwuosobowych lub większych.

widok inwestycji z pomiarów sytuacyjno-wysokościowych

Metody realizacji pomiarów wysokościowych

Geodezyjne pomiary wysokościowe mogą być wykonywane kilkoma metodami. Jako częściej wykorzystywane techniki realizacji pomiarów wysokościowych można wskazać:

Metoda niwelacji

To geodezyjna metoda wyznaczania różnicy wysokości stosowana do realizacji pomiarów wysokościowych. Do realizacji pomiaru trzeba zaangażować przynajmniej dwuosobowy zespół; jedna osoba obsługuje tachimetr (urządzenie pomiarowe), a druga ustawia charakterystyczną niwelacyjną łatę geodezyjną w wybranych miejscach. Pomiary wysokościowe mogą być wykonywane różnymi rodzajami niwelacji, takimi jak:

Pomiar urządzeniami pomiarowymi GPS i Glonass

Tę metodę można wykorzystywać nie tylko w realizacji pomiarów sytuacyjnych, lecz również podczas wykonywania pomiarów wysokościowych. Globalne systemy nawigacji satelitarnej GPS i GLONASS są wykorzystywane w celu precyzyjnego określania położenia punktów. Podczas pomiaru można uzyskać dane w trójwymiarowym układzie współrzędnych – szerokość, długość i wysokość. Do pomiarów geodezyjnych zazwyczaj stosuje się powierzchnię odniesienia geodezyjnego, taką jak elipsoida geodezyjna (abstrakcyjny model kształtu Ziemi). Dokładność pomiarów pionowych jest zwykle niższa niż poziomych. W celu poprawy pomiarów wysokościowych można zastosować dodatkowe metody, takie jak Precyzyjne Pozycjonowanie GPS czy różnicowy GPS (DGPS).

W trakcie pomiarów wysokościowych wyznacza się wysokość charakterystycznych punktów terenowych, w tym naturalnych i sztucznych form ukształtowania terenu.